1.  Rys historyczny

   Charakterystyczny krzyż pojawia się już na najstarszych zdjęciach cmentarza. Był umieszczony na osi centralnej alei, przed wzniesioną w 1833 roku kaplicą cmentarną, przodem w kierunku głównego wejścia.

Podczas wybuchu, który w dniu 9 kwietnia 1922 roku doprowadził do zupełnego zniszczenia kaplicy, krzyż nie ucierpiał.

Stał również nadal przed odbudowaną w 1925 roku kaplicą

Przystępując do przeprowadzenia remontu dysponowaliśmy zachowanym w zasobach Muzeum w Gliwicach zdjęciem z 1867 roku, rysunkiem i zdjęciem podobnych krzyży z katalogów produktów Huty oraz współczesnymi zdjęciami bardzo podobnego krzyża znajdującego się w Chorzowie.

2.  Stan zastany 

   Krzyż z postacią Chrystusa ukrzyżowanego umieszczony jest na wysokim postumencie z gzymsem i podstawą w postaci trzech charakterystycznych schodków. 

   Oryginalny krzyż żeliwny został nie wiedzieć kiedy wymieniony na krzyż zespawany z dwóch ceowników. Z faktu iż został również obrócony o 180 stopni – przodem ku ulicy Szczepanowskiego wnioskować można że stało się to w tym samym czasie co rozbiórka kaplicy – czyli prawdopodobnie w lI połowie XX wieku. Na cmentarzu bezpośrednio przy wejściu znajdował się również drugi krzyż – wiele wskazuje na to, że ten właśnie jest oryginalny. Postument był wielokrotnie malowany farbą olejną i po pęknięciu wielokrotnie doraźnie naprawiany – ubytki uzupełniono cementem, a całość ściągnięto obejmami. Naprawy te skutecznie zatarły jego charakter – nawet w dokumentacji znajdującej się w biurze konserwatora opisywany jest jako murowany. Postać Chrystusa została uszkodzona przez złodzieja – szczęśliwie błyskawiczna reakcja osób z sąsiedztwa przepłoszyła go i porzucił łup (odrąbane nogi) na miejscu. Brak jest fragmentu przepaski biodrowej i fragmentu cierniowej korony.

3.  Opis działań rekonstrukcyjnych  

      W trakcie prowadzonych prac, po zdjęciu wielu warstw farby i tynku okazało się że stan techniczny krzyża jest o wiele gorszy niż przewidywaliśmy.

Kolejność działań:

1. Rozebranie krzyża na poszczególne części składowe.

2. Śrutowanie żeliwnej powierzchni poszczególnych elementów.

3. Spawanie oderwanych przez wandali nóg posągu Jezusa 

4. Spawanie pękniętego żeliwnego postumentu krzyża, tu okazało się iż żeliwo z którego odlany jest cały krzyż posiada dawno już nie stosowany skład chemiczny, co znacznie utrudniło dobór odpowiednich elektrod do spawania.

5. Wykonanie rekonstrukcji i dospawanie brakującej części żeliwnej pokrywy krzyża

6. Mechaniczne oczyszczenie klinkierowej powierzchni fundamentu krzyża.

7. Zaprojektowanie na podstawie podobnych elementów w innych krzyżach i wykonanie brakującej „nasady” czyli łącznika między właściwym krzyżem a pokrywą postumentu.

8. Zabezpieczenie wszystkich elementów żeliwnych przed wpływami atmosferycznymi poprzez dwukrotne malowanie

9. Nałożenie antracytowej pasty patynującej i polerowanie – dodatkowo nałożenie na postać Chrystusa patyny srebrzystej  

10. Ustawienie postumentu na klinkierowej podstawie i wypełnienie wnętrza betonem, przy zastosowaniu dylatacji wypełnionej materiałem ściśliwym

11. Scalenie pozostałych elementów – zabezpieczenie szczelin przed dostawaniem się wody do wnętrza

   Dodatkowo zleciliśmy zakładowi sztukatorskiemu wykonanie brakujących elementów postaci Chrystusa oraz replik płaskorzeźb aniołów znajdujących się dawniej na postumencie (przed czyszczeniem mimo wielu warstw farby olejnej dało się dostrzec kontur płaskorzeźb, po powiększeniu archiwalnego zdjęcia do skali 1:1 i nałożeniu na postument, zbieżność kształtów nie pozostawiła cienia wątpliwości co do istnienia niegdyś takich płaskorzeźb). 

Użyte materiały:

Podkład antykorozyjny: UREKOR S – do malowania antykorozyjnego elementów żeliwnych od strony wewnętrznej, niewidocznej.

Farba do metalu odporna na rdzę V 33, efekt matowy czarny – malowanie wstępne

Patyna V 33 Hector

– stare srebro

– kute żelazo

Krem do wyrobów kowalstwa artystycznego i odlewów V33

Benzyna lakowa – rozcieńczanie farb, zmywanie powłok itp.

Powierzchnie metalowe pomnika (z wyjątkiem wewnętrznych powierzchni stopni) oczyszczone zostały z produktów korozji metodą strumieniowo-ścierną. jako ścierniwo zastosowano żużel pomiedziowy. Oczyszczone powierzchnie pomnika zabezpieczono 200 mm powłoką cynku. Tę podstawową warstwę zabezpieczającą uszczelniono gruntem chromianowym i nawierzchniową czarną farbą okrętową.