Cmentarz Hutniczy w Gliwicach / Der Hüttenfriedhof in Gleiwitz

Biografie pochowanych osób / Biografien

 

 

Wilhelm Kiss (Kiß)

...09.1786 – 13.04.1852

 

 

Urodził się w 1786 roku w Paprocanach (Paprotzan bei Pleß). Jego rodzicami byli August Heinrich Philip Kiß (23.04.1750–4.07.1836) i Dorothea Friedericke z domu Rudzki.

Ojciec związany był książęcą hutą w Paprocanach (tzw. Hutą Paprocką) – od 1771 roku był pisarzem hutniczym, w 1778 roku powierzono mu zarząd huty, a od roku 1790 był zarządcą wszystkich kopalń i hut książęcych.

dom Kissów w Paprocanach Oberschlesien im Bild nr 14 z 1928 r.

 

Po przejściu na emeryturę w 1817 roku, August Kiß ojciec zamieszkał w Mikołowie i tam zmarł. Warto jeszcze wspomnieć, że w 1835 roku John Baildon przeprowadził modernizację Huty Paprockiej – zbudował piec z dmuchawą o żelaznych cylindrach.

Wilhelm miał dwóch braci, najmłodszym z nich był August, później sławny rzeźbiarz. Bracia pobierali nauki w domu, ponieważ w tym czasie nie było jeszcze w Tychach szkoły ewangelickiej.

Później Wilhelm idąc zawodowo w ślady ojca rozpoczął pracę w Królewskiej Odlewni Żeliwa w Gliwicach. Jak możemy wywnioskować z napisu, który był na jego nagrobku, było to w roku 1802. Najwidoczniej wykazał się dużymi umiejętnościami, ponieważ już w roku 1810 został kierownikiem odlewni.

 

dom Kissa przy Coloniestr. (później Kalidestr. obecnie ul. Robotnicza) Gleiwitzer Jahrbuch 1927
   

Został odznaczony Orderem Czerwonego Orła IV klasy. Zmarł 13 kwietnia 1852 roku (OW nr 16 z 20.04.1852 r.), autorem jego pięknego nagrobka był brat August., być może dlatego w niektórych źródłach pojawiała się błędna informacja, że to August jest pochowany na Cmentarzu Hutniczym.

August Kiss był członkiem Berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz profesorem instytutu przemysłowego. Zmarł w 1865 roku w Berlinie. Przed śmiercią ustanowił fundację w wysokości 200 talarów, za odsetki z której miały być kupowane przybory szkolne dla dzieci pracowników Paprockiej Huty. Czesław Grot w monografii „Paprocany” pisze, że zakupy te realizowano na potrzeby uczniów paprocańskiej szkoły jeszcze w latach międzywojennych.

 

 

Wilhelm Kiß wurde 1786 in Paprotzan Paprocany (jetzt eine Stadtteil von Tichau/Tychy – Paprocany) geboren. Seine Eltern waren August Kiß (23.04.1750–04.07.1836) und Dorothea geb. Rudzki. Sein Vater war mit der fürstlichen Hütte in Paprocany verbunden – 1778 wurde er zum Hütteverwalter ernannt, seit 1790 war er Verwalter aller fürstlichen Bergwerke und Eisenhütten.

Wilhelm hatte zwei Brüder. August, der jüngste Brüder, wurde später ein berühmter Bildhauer. Die Geschwister erhielten ihre Ausbildung zu Hause, weil es zu dieser Zeit noch keine evangelische Schule in Tichau (Tychy) gab.

Wilhelm trat in die Fußstapfen seines Vaters und begann 1802 in der Königlichen Eisengießerei in Gleiwitz (Gliwice) zu arbeiten. Bereits 1810 wurde er Leiter der Gießerei.

Er wurde mit dem Orden des Roten Adlers IV. Klasse geehrt. Wilhelm Kiß starb am 13. April 1852. Der Autor seines schönen Grabsteins war sein Bruder August, der berühmte Bildhauer – Mitglied der Berliner Akademie der Künste und Professor am Institut für Industrie.

Übersetzung: Magdalena Sobańska
 

Wilhelm Kiß was born in 1786 in Paprocany. His parents were August Kiß (23.04.1750–4.07.1836) and Dorothea née Rudzki. His father was associated with the princely steelworks in Paprocany – in 1778 he was entrusted with the management of the steelworks, and from 1790 he was the manager of all the princely mines and steelworks.

Wilhelm had two brothers, the youngest of them was August, later a famous sculptor. The brothers were educated at home because at that time there was no evangelical school in Tychy.

Wilhelm, following his father's professional footsteps, started working at the Royal Iron Foundry in Gliwice in 1802, and in 1810 he became the foundry's manager.

He was awarded the Order of the Red Eagle, 4th class. He died on April 13, 1852, the author of his beautiful tombstone was his brother August, a famous sculptor – member of the Berlin Academy of Fine Arts and professor at an industrial institute.

Translation: Ewa Hordyniak

 

 

„Oberschlesien”

o rodzicach Wilhelma (tłumaczenie być może w przyszłości)

nr 4 z lipca 1905 r. str. 265–266

 

 

Nieistniejący nagrobek


Materiały źródłowe:

Gleiwitzer Jahrbuch 1927

Bimler K., August Kiss. Ein Bildhauer aus Oberschlesien, Kattowitz 1915

Lipok-Bierwiaczonek M., Huta Paprocka. Wystawa, Muzeum w Tychach

Zivier E.; Der Vater des Bildhauers August Kiss; [w:] Oberschlesien 4/1905

https://krajoznawca.org/kg29/126-huta-paprocka