MIĘDZYSOJUSZNICZA KOMISJA                          Opole, 19 kwietnia 1922

RZĄDZĄCA I PLEBISCYTOWA

NA GÓRNYM ŚLĄSKU

------------------------------

Generał Le ROND

PERSONEL ZAUFANY

Nr 206/S

GENERAŁ LE ROND,

REPREZENTANT FRANCJI W MIĘDZYSOJUSZNICZEJ KOMISJI

RZĄDZĄCEJ I PLEBISCYTOWEJ

NA GÓRNYM ŚLĄSKU

do Pana GENERAŁA Naczelnego Dowódcy

Wojsk Sprzymierzonych

Na Górnym Śląsku

   Przypomina się, iż raporty będące ekspertyzą, lub kontrekspertyzą nie powinny zawierać objaśnień ani przesłań, to zlecony biegły jest jedyną osobą upoważnioną do formułowania opinii.

   W konsekwencji, zwraca się załączony raport Podpułkownika CHAPPAT, który został zlecony jako kontrekspert przez sędziego śledczego PREADERE ze Specjalnego Trybunału Sprawiedliwości.

   Raport ten należy niezwłocznie poprawić zgodnie z  powyższymi wskazówkami i przesłać drogą służbową poprzez Podpułkownika CHAPPAT, w zamkniętej kopercie.

Wpłynęło 19.04.22

Nr

Klasyfikacja: 3

I. MIEJSCA PRZED WYBUCHEM (patrz plan numer I)

Grobowiec,  w którym miała miejsce rewizja, umiejscowiony był wyłącznie w kierunku północno-wschodnim, 200 metrów od najbliższych budynków mieszkalnych. W kierunku południowym i wschodnim – wieś. A 180 zabudowania KONIGLICHE HUTTE (Huty Królewskiej). Na dolnym poziomie grobowca była piwnica zawierającą broń, na górnym poziomie znajdował się nagrobek typu kapliczka. Sytuacja wewnątrz piwnicy przedstawiała się następująco:

H. Otwór o wymiarze 60 cm , istniejący wcześniej i poszerzony później przez saperów, przez który schodził personel.

B. Drzwi o wymiarach 1 metr wysokości na 80 cm szerokości, z ziemią z tyłu. Ziemia była podtrzymywana za pomocą desek.

D. Skład skrzynek za granatami typu „jajko”.

E. Skrzynki z taśmami z nabojami do karabinów maszynowych oraz granaty luzem.

F. Trumna z położonymi na wierzchu trzema karabinami maszynowymi i jednym ręcznym karabinem maszynowym.

G. 6 trumien z opartymi o nie około 80 karabinami.

C. Skład ziemi i nieczystości.

II. SYTUACJA PRZED WYBUCHEM

W momencie wystąpienia wybuchu, sytuacja była następująca:

- karabiny maszynowe oraz ręczny karabin maszynowy były przeniesione i złożone 20 metrów przed nagrobkiem, w obrębie cmentarza

- wszystkie ręczne karabiny maszynowe były przeniesione w pobliże karabinów maszynowych.

- skrzynki z taśmami z nabojami oraz granaty trzonkowe były przeniesione w odległość 15 metrów od nagrobka, w obrębie cmentarza.

   W związku z powyższym, w trakcie wybuchu w piwnicy grobowca zostawały tylko skrzynki z granatami typu „jajko”. Zatrudniony w rewizji personel uczestniczył w wielu operacjach tego typu i był szczególnie wyszkolony w manipulacji materiałami wybuchowymi i amunicją. Oświetlenie w trakcie tego typu operacji zapewniały lampy elektryczne.

III. OPIS AMUNICJI, KTÓRA NIE BYŁA PRZENOSZONA W MOMENCIE WYBUCHU (patrz załączony szkic).

Jedyna amunicją, która nie była wynoszona w momencie wybuchy, były granaty typu „jajko”. Były one umieszczone w skrzynkach służących zwyczajowo do ich transportu.

Ilość skrzynek:..........................................................około 60.

Wymiary zewnętrzne skrzynki:............................ L:50cm.-l/52cm, H/15 cm. Grubość                                                                               drewna:1 cm.

Ilość granatów w skrzynce:.....................................50

Wypełnienie granatu: .................28-30 gramów prochu zwanego mieszanką.

   W celu uzyskania innych informacji, w szczególności odnośnie zapłonu ładunku, patrz szkic z notatką wyjaśniającą, dołączony do niniejszego raportu.

   W skrzynkach, zapalniki tarciowe były zabezpieczone kapturkiem z twardej blachy, który miał na celu wyeliminowanie uszkodzeń zewnętrznych w systemie tarcia.

   Należy zwrócić uwagę, iż iglica zapalnika oraz spłonka chronione są przed jakimikolwiek wstrząsami przez kadłub granatu, wykonany z grubego (gęstego) stopu.

W skrócie, bez żadnego ryzyka, całość jest wytrzymała na poważne wstrząsy.

Fakt wzięcia pod uwagę wybuchu jednej ze skrzynek wydaje się bardzo trudny, jeśli nie  niemożliwy. Po wybuchu, w terenie wiele granatów znaleziono nienaruszonych.

IV. JAK WIDZIANO I SŁYSZANO WYBUCH.

Wybuch widziany był następująco:

Wielka kolumna odłamków, pyłu, całość w odcieniu jasnej ochry, osiągająca około 35 metrów wysokości. Brak czarnego dymu wyraźnie dominującego nad całością.

Wybuch słyszano następująco:

1). Bardzo głośny wybuch.

2). Następnie, po upływie pół sekundy czasu, miały miejsce trzy mniejsze wybuchy, charakterystyczne dla granatów.

V. MIEJSCA PO WYBUCHU ( patrz plany numer 2 i numer 3).

Sytuacja była następująca:

1). TEREN – Mur N.W zniknął, a w tyle, w wyniku wybuchu skrzynek z granatami,  powstał lej (wyrwa) o promieniu 3 metry i 95 centymetrów .

Mur S.W zniknął całkowicie i miał wyrównany wygląd, mniej więcej regularnie 20 cm ponad podłogą piwnicy.

U stóp tego muru, w kierunku jego środka, na powierzchni 50 cm na 50 cm , podłoga piwnicy była szczególnie zryta i zmiażdżona.

W tyle, w kierunku wsi, ziemia została zerwana i powstał lej (wyrwa), o promieniu 3 metry .

Ściana S.E piwnicy została bardzo naruszona. Materiały, z których była wykonana,  przede wszystkim osunęły się. Ściana ta nie była tak zrujnowana jak ściany N.W i S.W.

Mur N.E, na wprost cmentarza, miejscami nie został zrujnowany.

2). STREFA ROZPRYSKU

Ściana N.W. Wszystkie materiały ciężkie lub jeszcze spojone, upadły na obszar 8 metrów na 8 metrów , druga pod względem znaczenia strefa rozprysku rozciągała się na obszarze 40 metrów .

Ściana S.W. Materiały bardzo ciężkie upadły na obszar 8 metrów na 8 metrów , strefa rozprysku, pierwsza pod względem znaczenia, rozciągała się na powierzchni 100 metrów .

Ściana S.E. Najcięższe materiały upadły na obszar 8 metrów na 10 metrów , największa część w bliskiej odległości. W tyle, strefa rozprysku – 30 metrów odległości

Ściany N.E kaplicy, zwyczajnie zawaliły się wewnątrz cmentarza, zaobserwowano tylko kilka materiałów porozrzucanych.

   VI. UWAGI TECHNICZNE (patrz plany numer 2 i numer 3).

Pomimo wyjaśnień zawartych w rozdziale III na temat amunicji, rozpatrzymy dwa następujące przypadki:

1. Wybuch został spowodowany przez upadek skrzynki z granatami, co spowodowało eksplozję jej zawartości (co jest bardzo trudne w przypadku granatów o bardzo grubej ściance, wypełnionych prochem, i dodatkowo umieszczonych w skrzynce), i w konsekwencji  wybuch innych skrzynek umieszczonych w punkcie D. W tym przypadku jest zrozumiałym, iż nie możemy przypuszczać obecności żadnego innego ładunku.

2.Wybuch został wywołany przy użyciu specjalnego urządzenia (co jest łatwe do wykonania, w szczególności w przypadku zapalnika ze spłonką), co spowodowało wybuch skrzynek z granatami, oraz skrzynki z ładunkiem, umieszczonej u stóp ściany S.W."

A.D. 1 W tym przypadku; biorąc w rachubę ładunek, następujące kolejno po sobie wybuchy granatów oraz fakt, iż sporo granatów zostało rozrzuconych bez eksplozji, możliwym staje się wytłumaczenie zawalenia się ściany N.E, rozprysk materiałów bardzo ciężkich pochodzących ze ścian S.E.W. i N.W, oraz rozprysk materiałów lżejszych,  słabiej połączonych na odległość 40 metrów .

Natomiast, nie znaleziono wyjaśnień dla  następujących zagadnień:

-       dlaczego największą pod względem znaczenia okazała się strefa rozprysku S.W.

-       dlaczego ściana S.W została zerwana i zwyczajnie zrównana, oraz dlaczego w tyle powstał lej o średnicy 3 metrów .

 ----------------------------------

VII. WNIOSKI

Wziąwszy pod uwagę wszystkie wnioski dotyczące amunicji przytoczone w rozdziale III, oraz zaprezentowane w rozdziale VI  uwagi techniczne, Kapitan Dowódca Wojsk Inżynieryjnych 46 Dywizji, wydaje następującą opinię:

WYBUCH ZOSTAŁ SPOWODOWANY PRZY UŻYCIU SPECJALNEGO URZĄDZENIA, KTÓRE MUSIAŁO SPOWODOWAĆ DETONACJĘ SKRZYNEK Z GRANATAMI, ORAZ SKRZYNKI Z ŁADUNKIEM UZUPEŁNIAJĄCYM, UMIESZCZONEJ PRZY ŚCIANIE S.W., STOSIE ZIEMI I ZA DRZWIAMI ORAZ STOSIE NIECZYSTOŚCI PRZY TRUMNIE.

                                    Kapitan Dowódca Wojsk Inżynieryjnych 46 Dywizji

                  Podpisano: HOOU

   Granaty niemieckie (granat typu „jajko”)

Granat rozpryskowy typu „jajko” składa się z korpusu, wykonanego ze stalowego odlewu. Ma kształt małego jajka i wypełniony jest czarnym prochem. Zapalnik analogiczny do występującego w granacie kulistym. Korpus granatu jest gładki, za wyjątkiem części środkowej, gdzie znajduje się wypukły ścieg; obecność rowków fragmentujących.

 Sposób użycia zapalnika granatu typu „jajko”:

W momencie, gdy granat był uzbrojony, brano go do prawej ręki i za pomocą silnego pociągnięcia gwałtownie wyrywano drucik tarciowy z zapalnika i niezwłocznie rzucano. Granat zwykł wybuchać 5 sekund później.

W celu wyrwania drucika tarciowego posługiwano się przywiązanym do lewego ramienia rzemieniem, którego drugi koniec zaopatrzony był w karabinek przyczepiony do drucika tarciowego.