Cmentarz Hutniczy w Gliwicach
Dokumentacja – Promocja

Pierwszy zarys scenariusza powstał już w 2017 roku. Widzowie mieli się poruszać główną aleją. Narrator przez głośnik czytałby stosowne teksty, a w przerwach płynęłyby dźwięki dzwonów, stare kościelne pieśni, różnojęzyczny gwar itp. Po obu stronach miały się kolejno ukazywać postacie „bohaterów”. Rozmawialiśmy o rodzaju „czarnego teatru”, o tiulowych ekranach, na których miały być wyświetlane „ruchome obrazy”, o dymiarkach, lampkach solarnych, ledach i mnóstwie innych efektów. Niestety na rozmowach się skończyło.

I wtedy ktoś przypomniał o panu Aleksandrze Smolińskim, z którym poznaliśmy się już wcześniej, przy okazji „Misteriów Nepomuckich” w 2009 roku. To był strzał w dziesiątkę !!! Za panem Aleksandrem stał prowadzony przez niego Teatr Magazyn oraz cały sztab ludzi z zapleczem technicznym MDK-u.

Główny zamysł scenariusza – czyli oparcie się wyłącznie na oryginalnych tekstach – pozostał bez zmian. Wykorzystałam artykuły prasowe, pisma urzędowe, nekrologi itp. Zasadnicza różnica polegała na rezygnacji z widowiska „na żywo” i zastąpieniu go filmem. Trochę szkoda było widowiska, ale takie plusy jak uniezależnienie się od pogody, możliwość wykorzystania plenerów i nagranie jako trwały zapis przedsięwzięcia – przeważyły.

Skoro już o plenerach mowa. Nie mogło się obyć bez starej Huty – czyli dzisiejszego GZUT-u. Dzięki życzliwości p. prezes Magdaleny Mokrzyckiej otrzymaliśmy zgodę na kręcenie w hali modeli i przestrzeni pomiędzy budynkami. Już na miejscu ekipa nie mogła się powstrzymać i „wtargnęła” do jednej z pustych w niedzielę hal. Patrząc na jak wspaniałe światło trafili w tej hali łatwo zrozumieć determinację i niesubordynację.

Willa Caro. Przychylność dyrektora Grzegorza Krawczyka i cierpliwość personelu muzeum pozwoliły na nakręcenie bardzo wielu scen. Hall, narożny salon i gabinet oraz otoczenie odegrały kilka różnorodnych ról.

I oczywiście Cmentarz Hutniczy.

Uzupełnieniem były fragmenty filmów nagranych dużo wcześniej, kiedy pomysł dopiero kiełkował. Proces odlewania – podczas nocnej wizyty w GZUT-cie (umożliwił to nam p. Jerzy Trzoska), przemarsz braci hutniczej (Stowarzyszenie Dolina Małej Panwi) i Regimentu von Lattorff z Koźla podczas Święta Mostu i Żeliwa w Ozimku, na które wybraliśmy się w 2018 roku. Specjalnie dla nas uformowali się w trójki, tak jak to było w opisie pogrzebu grafa von Einsiedel.

W maju 2019 roku pojechaliśmy do Pszczyny, na piknik historyczny Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej i Kostiumingu „Krynolina”. Wprawdzie nakręcone tam filmy w efekcie się nie przydały, ale za to zawarliśmy nieocenioną znajomość z członkinią „Krynoliny” p. Justyną Domżalską-Mańka, dzięki wiedzy której kostiumy w filmie odpowiadały prawdzie historycznej.

Główne zdjęcia – czyli sceny aktorskie w plenerach – nakręcił p. Tadeusz Połomski. Przeprowadził też casting wśród kur, do jakże ważnej roli w filmie :) On również zmontował całość filmu.

Oprócz części „ruchomej” ważną rolę odgrywały zdjęcia archiwalne. Ich źródła i ofiarodawców wymieniam w „stopce”. Pojawiły się nie tylko w postaci przebitek, część z nich zebrałam w „album” przy okazji upamiętniając atelier Wilhelma Beermanna, a z fotografii urzędników skomponowałam pamiątkowe tableau.

Muzyka – w zasadzie stanowiła neutralne tło, ale była jedna perełka. Wg historyka p. Jacka Schmidta, na jednej z płycin nagrobka Johna Baildona umieszczono słowa psalmu z 1640 roku „Gott ist und bleibt getreu”. Muzykę tego psalmu skomponował Johann Sebastian Bach. Maciek Porański znalazł Kancjonał, w którym był zapis nutowy i tekst polski z 1840 roku. Specjalnie na potrzeby filmu psalm pięknie odśpiewała p. Anna Wolak przy akompaniamencie Jakuba Turkiewicza.

Profesjonalne nagranie dźwięku możliwe było dzięki studiu nagrań w MDK z profesjonalistą p. Grzegorzem Gutowskim.

Z kostiumów dla panów największy problem stanowił mundur francuskiego żołnierza z okresu plebiscytu. Ostatecznie wypożyczyliśmy go aż z Poznania za duże pieniądze.

Scenografia i rekwizyty – Różne, różniste. Przynoszone z domu, pożyczane, wykonywane, kupowane.

I nadszedł TEN dzień :) Pogoda szczęśliwie dopisała, a frekwencja przerosła nasze oczekiwania. Na „Metamorfozach” spoczął obowiązek zadbania o porządek na cmentarzu. Pola z zachowanymi grobami zostały ogrodzone taśmą, żeby widzowie po ciemku po nich nie deptali.

Żeby w prezentacji pozostało coś z widowiska, p. Aleksander postanowił, że aktorzy w strojach (z własnym oświetleniem) „zejdą” z ekranu i będą się przechadzać wśród widzów.